Kaymaklı Yerlatı Şehri | Foto: Mustafa Taşkın
Nevşehir-Niğde karayolunun 20. kilometresinde, Nevşehir’e bağlı bir ilçedir. Antik adı Enegüp olarak bilinir. 1923 yılında yapılan mübadele sözleşmesinin 1924 yılında uygulamaya koyulmasına kadar Rumların ve Türklerin bir arada yaşadıkları bir ilçe idi. İlçede Rumlar tarafından yapılmış konutlara rastlanır.
Halkın geçim kaynağı tarıma dayalıdır. Her ne kadar Kaymaklı Yeraltı Şehri’ni bünyesinde bulundursa da turizm ilçede önemli bir yer teşkil etmez. Yeraltı şehri yakınında bir kilise bulunur.
İlçedeki ilk yaşamın izleri tam olarak anlaşılamamaktadır. Net bilgiler Milattan Önce 3000’leri gösterir. İlçede Hititlere ait yazıtlar bulunmuştur. Kaymaklı Yeraltı Şehri bölgedeki yeraltı şehirleri arasında en dikkat çekenlerdendir. Ayrıca ilçede 1732 yılında inşa edilen Yeğenağa Abdullah Camisi bulunur. Cami halk arasında Kurşunlu Camisi olarak da bilinir.
Kaymaklı Yeraltı Şehri
Kaymaklı Yeraltı Şehri bölgede en çok ziyaret edilen iki yeraltı şehrinden biridir. Diğeri ise Derinkuyu Yeraltı Şehri’dir. Bu iki yeraltı şehrinin bir tünel ile birbirine bağlandığı sanılmaktadır. Kaymaklı Yeraltı Şehri’nin ilk 4 katı ziyarete açıktır. Diğer katlarında henüz temizlik çalışması yapılmadığından toplamda kaç kata kadar devam ettiği bilinmemektedir. Ancak bu dört katında bulunan erzak depolarının sayıca fazla olması yeraltı şehrinin çok daha büyük bir alanı işgal ettiği düşüncesini güçlendirir. Açık alanların derinliği yerden 20 metre kadar aşağıdadır.
Kaymaklı Yerlatı Şehri | Foto: Mustafa Taşkın
Kaymaklı Yeraltı Şehri bir topluluğun tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek yaşam alanlarından oluşur. Hayvanların rahat giriş çıkış yapabilmesi için ahırlar giriş katında oluşturulmuştur. İkinci katında kilise bulunur. Kilisede papazın vaaz yeri ve iki taraflı apsis vardır. Vaftiz taşı apsislerin önünde yer alır. Mutfak, şırahaneler ve depolar üçüncü katta yer alır. Mutfakta bir andezit taşı vardır. Bu taşın bakır cevheri öğütmek için kullanıldığını doğrular araştırmalar yapılmıştır. Örneğine diğer yeraltı şehirlerinde rastlanmaz. Dördüncü katında çok sayıda depo ve şırahane bulunur. Şırahane denilen mekânlar üzüm ve şarap yapımında kullanılır.
Civar evler genelde yeraltı şehrine yakın inşa edilmiş, şehre tünellerle bağlanmıştır. Şehrin aydınlatılabilmesi için duvarlarda kandil koymaya yarayan küçük oyuklar oyulmuştur. Kandilleri yakmak için ketenden elde edilen ve bezir denilen bir çeşit yağ kullanmışlar. Hava bacası ya da hava kuyusu denilen birim havalandırma, haberleşme ve su ihtiyacını karşılamak için kurulmuş. Bu havalandırma sistemleri muazzamdır. Katlarca yerin altında dahi hava ile ilgili problem yaşanmaz.
Kaymaklı Yeraltı Şehri’nde altı adet sürgü taşı bulunur. Tığraz denilen bu sürgü taşları savunma anında düşmanın içeri girmesini engellemek amacıyla kullanılırdı. Girişlerin hemen yanındadır. İçerden sürülerek girişi kapatır, dışarıdan açılması neredeyse imkânsızdır. Bölgedeki tüm yeraltı şehirlerinde birden fazla giriş için kullanılan bir sistemdir. Büyük bir tekerleği andıran sürgü taşları oldukları yerde kayadan kesilerek şekillendirilmişlerdir.
