Nevşehir’in Avanos ilçesine bağlı, Göreme-Avanos yolu üzerinde bulunan bir köydür. Göreme’ye uzaklığı 2 kilometredir. Etrafı vadiler ile çevrilidir.

Güllüdere Vadisi, Meskendir Vadisi, Kızılçukur Vadisi yakın çevresinde bulunan vadilerdir. Köy Zelve Açık Hava Müzesi ve Paşabağları’na yakın bir mesafede yer alır. Çavuşin köyü ve Ortahisar kasabası arsında Meskendir Vadisi bulunur. Doğu-batı yönünde birbirine paralel uzanan üç vadi, Meskendir Vadisi’ni kesmektedir. Bu vadiler Güllüdere I, Güllüdere II ve Kızılçukur Vadisi’dir. Güzel yürüyüş parkurları olarak öne çıkan bu vadilerde çeşitli kiliseler bulunur. Bunlardan bazıları Üç Haçlı Kilise, Ayvalı Kilise, Haçlı Kilise, Yovakim ve Anna Kiliseleri, Akkilise (Kolonlu Kilise) dir.

Köydeki ilk yerleşim alanları, devasa kaya kütlelerinin içerisine, kat kat oyularak oluşturulmuştur. Bu alanlarda dini merkezlere rastlanır. Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde yerleşim görmüştür. Özellikle Hristiyan keşişler tarafından ibadet ve sığınma alanı olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Patika yollarla kaya kütlelerinin tepe düzlüğüne ulaşım sağlanır.

Çavuşin Kalesi | Foto: Mustafa Taşkın

Yamaç boyunca kısmen yıkılmış yarı oyma yarı yığma yapılar vardır. Kapadokya bölgesinin genelinde de görüldüğü üzere yerleşik hayat ilkin kayalara oyularak oluşturulmuş. Ardından bu oyukların ön kısımlarına yöresel taş ile yığma sistemli yapılar inşa edilerek yaşam alanları genişletilmiştir. Yamaçta, restore edilerek turizm amaçlı kullanılan yapılar dışında yaşanılan konuta rastlanmaz. Yapıların çoğu kısmen yıkık haldedir. Köyün günümüzdeki yaşam alanı, kaya kütlelerinin hemen dibinde yer alan nispeten düzlük alanlardır.

Nikeforos Fokas Kilisesi (Çavuşin Kilisesi veya Güvercinlik Kilisesi), Vaftizci Yahya Kilisesi ve yakınında bulunan vadilerde yer alan kiliseler önemli tarihi eserleri arasında yer alır.

Nikeforos Fokas Kilisesi (Çavuşin Kilisesi veya Güvercinlik Kilisesi)

Kilise, 963-969 yılları arasında Bizans İmparatoru olan Nikeforos Fokas tarafından yaptırılmıştır. Büyük bir kaya kütlesinin içine, iki kat olacak şekilde oyulmuştur. Ön yüzündeki bir birim bilinmeyen nedenlerle yıkıma uğramıştır. Bu sebeple şimdiki hali ile kilisenin dış yüzeyinde duvar resimleri görülür. İlk katında keşiş odaları yer alır. Tek apsisli, tonoz tavan örtülüdür. Apsisin solundaki nişte İmparator Nikeforos Fokas, İmparatoriçe Teofano ve diğer aile üyeleri yer alır. Sağdaki nişte ise Meryem kucağında İsa ile sahnelenmiştir.

Vaftizci Yahya Kilisesi (St. John The Baptist Kilisesi)

Vatizci Yahya Kilisesi (St. John The Baptist) Çavuşin | Foto: Mustafa Taşkın

Yahya’nın anne babası çok yaşlıdır, o zamana dek çocukları olmamıştır. Tanrı’ya yalvarmaları bir gün netice bulur ve Cebrail, Yahya’nın babasına görünüp müjdeli haberi verir. Bir çocukları olacağını söyler, “…adını Yahya koyacaksın.  Bu çocuk, sevinç ve mutluluk nedeni olacak senin için, çünkü büyük biri olacak Tanrı katında…” der.

John The Baptist, namı diğer Vaftizci Yahya, Yahudi bir aziz, vaiz ve peygamber idi. MS 27’de, İsa’yı Şeria Nehri’nde vaftiz etmiştir. Bundan ötürü “vaftizci” olarak anılır. Vaftizci Yahya Kilisesi, Çavuşin köyünün eski yerleşim alanında, bölgeye hâkim yüksek bir noktada yer alır. Kapadokya’nın en eski kiliselerindendir. 5.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Duvarlarında, ayakları büyük sütunlara oturmuş kemerler görülür. Bir melek betimlemesi dışında duvar resimleri çok büyük oranda tahribata uğramıştır. Avlusunun bir bölümü yıkılmış haldedir.