Avanos İç Anadolu’nun Orta Kızılırmak bölümünde, Nevşehir’in 17 kilometre kuzeydoğusunda yer alan, Nevşehir’e bağlı bir ilçedir. Kızılırmak’ın ikiye böldüğü ilçenin iki yakasını ikisi çevre yolu, biri taş, diğeri asma olmak üzere dört köprü birbirine bağlar.
151 metre uzunluğundaki taş köprü 1898-1900 yılları arasında yapılmıştır. 180 metre uzunluğundaki asma köprü ise 1873 yılında, sırf yaya yürüyüşü için inşa edilmiştir. Ana gövdesi tahtadan, ayakları demirdendir. Türkiye’nin ikinci asma köprüsü özelliğine sahip olan köprü yürüyüş sırasında hafifçe sallanır. Bundan dolayı halk arasında “sallanan köprü” adıyla da anılmaktadır.

Kızılırmak ve Asma Köprü Manzarası | Foto: Mustafa Taşkın
Avanos’un kuzey yakasının çoğunluğu büyük bir dağ yamacına yaslı evlerden oluşur. Burası Avanos’un eski yerleşim alanıdır. Dar ve dolambaçlı sokakları vardır. Yarı yığma yarı oyma olarak inşa edilmiş olan bu evler birbirine çok yakın ya da bitişik halde sıralanmaktadır. Çarşı kısmı ve resmi binalar da bu yakada yer alır. Güney yakası daha çok yeni konutlardan, az sayıda ticarethaneden ve pazar yerinden ibarettir.
Paşabağ Vadisi, Zelve Vadisi, Devrent Vadisi ilçe yakınlarındaki önemli doğal oluşumlardandır. Paşabağları da denilen vadide çok büyük, şapkalı peribacalarına rastlanır. Devrent Vadisi’nde irili ufaklı yüzlerce peribacası birbirinden farklı şekillerdedir. Birbirine benzer üç farklı vadiden oluşan Zelve Vadisi’nin içinde 15 civarında kaya oyma kilise bulunur.
Halkın temel geçim kaynağı bağcılık, toprak sanayi ve turizmdir. İlçe özellikle çanakçılıkla öne çıkar. Geçmişi Hititlere uzanan bu sanatın burada yoğun yapılmasının nedeni yakın çevredeki kil yataklarıdır. Çanak yapımında ham madde olarak kullanılan bu kil topraklar “işlik” adı verilen atölyelerde işlenir ve yüksek ısılarda pişirilerek çanak haline getirilir. Bölgede daha öncesinden 300’e yakın işlik bulunmakta idi. Sayı, gelişen teknoloji ile azalmış, şimdilerde 50 civarında işlik kalmıştır.
Avanos’ta yerin 20 metre altında, 1600 metrekare alanda, kayaya oyularak inşa edilmiş olan bir seramik müzesi bulunur. Dünya’nın tek yer altı seramik müzesidir. Güray Müze olarak anılan bu yapı Antik Eserler Salonu ve Modern Eserler Salonu olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır.
Çeç Tümülüsü, Yamanlı Kilise, Saruhan Kervansarayı ilçenin önem teşkil eden eski eserleri arasındadır.
Çeç Tümülüsü

Çeç Tepesi ve Tümülüsü
Avanos’un 10 kilometre kadar güneybatısındaki Çeç Tepesi üzerinde bulunmaktadır. Çevre genişliği 300 metre, yüksekliği 30 metre civarında olan Tümülüs, Kapadokya bölgesinin en yüksek tümülüsüdür. Hakkında çok fazla bilgiye sahip olunmasa da Kapadokya krallarından birinin mezarı ya da bir kült yeri olabileceği üzerine fikirler yürütülmüştür.
Yamanlı Kilise
Net olmamakla birlikte 4. ve 6. yüzyıllar arasındaki Hristiyanlık kültürünün ürünü olduğu yönünde düşünceler hâkimdir. Kapadokya’nın en eski kiliselerindendir. Bir süre önce ibadete açılmış, zaman zaman bölgeye gelen dini grupların kullanımına sunulmuştur.
Sarıhan Kervansarayı

Sarıhan Kervansarayı
1249 yılında, Selçuklu Sultanı İzzettin Keykavus döneminde, korunma ve dinlenme amacıyla yaptırılmıştır. Avanos’un 5 kilometre doğusunda yer alır. Duvarları yüksek, kapısı büyük ve gösterişlidir.