Nevşehir-Niğde karayolunun 28. kilometresinde, Nevşehir’e bağlı bir ilçedir. İlçe Erciyes, Hasan ve Melendiz Dağı üçlüsünün arasında, volkanik çanak şeklinde bulunan Misli Ovası’nın içinde, düz bir arazide yer alır.
Geniş yer altı su kaynaklarına sahiptir. Halk içme suyu ihtiyacını 60 ila 70 metre arası derinlikteki kuyulardan sağlar. İlçe halkının temel geçim kaynağı tarımdır. Patates ve buğday başta gelen ürünlerdir. Türkiye’nin patates ihtiyacının %10’u Derinkuyu tarafından karşılanır.
İlçedeki ilk yaşamın tarihi net olarak bilinmez ancak Kapadokya’daki yerleşik yaşamın ilk tarım topluluklarından beri sürdüğü bilinmektedir. Bu yerleşik yaşamın ilk alanları peribacalarının içlerine ve yer altına oyularak oluşturulmuş kaya mağaralardır. Derinkuyu’da bulunan yeraltı şehirleri buradaki yaşamın neolitik çağa dayandığı hakkında tahminler getirir.
İlçe, Derinkuyu Yeraltı Şehri ile öne çıkar. Yeraltı şehri girişinin hemen yakınında, yığma yapım sistemi ile yapılmış Üzümlü Kilisesi yer alır. Derinkuyu Kültür Parkı ve Derinkuyu Park Camisi de ilçedeki önemli eserler arasındadır.
Derinkuyu Yeraltı Şehri
Derinkuyu Yeraltı Şehri Şematik Görünüm
Hem konaklama hem sığınma amacıyla yapıldığı sanılmaktadır. Yapılmaya başlandığı tarih net değildir. Neolitik çağa uzandığı ile ilgili düşünceler vardır. Hristiyanlık döneminde son halini almıştır. Günümüzde sekiz katı açık haldedir. Sekizinci kat yeryüzünden 55 metre kadar aşağıda yer alır. Bir topluluğun tüm ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmıştır. Ahırlar, mutfak, kiliseler, su kuyuları, toplantı ve yaşam odaları gibi çok sayıda yaşam birimi mevcuttur. Misyonerler okulu, günah çıkarma yeri ve vaftiz havuzu bölgede sırf Derinkuyu Yeraltı Şehri’nde görülür. Çok zekice tasarlanmış olan havalandırma sistemi sayesinde en derin noktasında dahi havalandırma ile ilgili sorun yaşanmaz.
Üzümlü Kilisesi (Aziz Theodoros Trion Kilisesi)
Derinkuyu Üzümlü Kilisesi – Aziz Theodoros Trion Kilisesi
19. yüzyıla ait bir Rum kilisesidir. Osmanlılar tarafından savaş tazminatı karşılığı yaptırılmıştır. Yöresel kesme taşların kullanımı ile yığma yapım tekniğinde inşa edilmiştir. 3 apsislidir. Apsisler kubbeli, dışa taşmış halde, yarım daire şeklindedir. Üst örtüsü kubbe kemerdir. Kemer ayakları uzun ve yuvarlak sütunlara oturur. Cephelerinde haç şeklinde ışıklandırmalar görülür. Pencere boşlukları dıştan dikdörtgen, içten kemerlidir. Giriş kapısı etrafında salkım ve üzüm bezemeleri dikkat çeker. Etrafı avlu duvarı ile çevrilidir. Avlu duvarından verilen kemerli geçiş üzerinde çan kulesi yer alır. Kulenin çanı şu an mevcut değildir.
Derinkuyu Kültür Parkı
Heykeltıraş Hakkı Atamulu | Atatürk Anıtı
Türkiye’nin ilk heykeltıraşlarından Hakkı Atamulu, Derinkuyuludur ve 1960’lı yıllarda Derinkuyu’da belediye başkanlığı yapmıştır. Başkanlık döneninde amfi tiyatro, paten sahası, yüzme havuzu, kitaplık ve çocuk bahçesi gibi birimlerin bulunduğu bir park yaptırmıştır. Ayrıca bu parkta, tamamı kendisine ait yapıt ve heykeller de bulunur. Parkın en dikkate değer kısmı, Türkiye’nin o dönemde yapılmış olan en büyük Atatürk Anıtı’nın burada olmasıdır. Bu Atatürk Anıtı’nı da taştan olmak üzere bizzat Hakkı Atamulu yontmuştur. Anıt, üzerinde mareşal üniforması ile ayaktan başa 9.15 metre, kaidesi ile birlikte 13.5 metre uzunluğundadır.
Derinkuyu Park Camisi
Piramit Minareli Derinkuyu Park Camisi
Hakkı Atamulu tarafından tasarlanıp yaptırılmıştır. Özellikle, uzun ve ince bir piramidi andıran minaresi açısından, gelenekselliğin dışına çıkar. Görüntüsü dolayısıyla, yapılmaya başlandığı dönemde hoş karşılanmamış olan, yapımı 18 yıl süren cami modern mimari anlayışı ile dünyanın en ilginç camileri arasında gösterilir.
